O miejscowości
Kruszyniany to niewielka wieś w województwie podlaskim, w gminie Krynki, położona blisko granicy z Białorusią. Historia tego miejsca ściśle wiąże się z Tatrami-Lipkami – muzułmańską grupą etniczną i religijną, osiedloną w Polsce przez króla Jana III Sobieskiego.
12 marca 1679 roku Sobieski formalnie nadał wieś (oraz pobliskie Nietupę, Łużany i część Poniatowicz) rodowitym tatarskim chorągwiom wiernym Rzeczypospolitej. Obszar ten stał się ważnym ośrodkiem kulturowym i religijnym Tatarów w Polsce. Kruszyniany dzisiaj są symbolem wielokulturowości, tolerancji i tradycji – meczet drewniany i mizar (cmentarz tatarski), Tatarska Jurta, kuchnia tatarska, krajobrazy Podlasia – to wszystko tworzy wyjątkową atrakcję turystyczną.
Co zobaczyć w Kruszynianach – najważniejsze miejsca i atrakcje
Drewniany meczet w Kruszynianach (tzw. Zielony Meczet)
Drewniana świątynia tatarska stojąca w Kruszynianach – uznawana za najstarszą (lub jedną z najstarszych) świątyń lipka-tatarskich w Polsce. Obecny budynek pochodzi z XVIII–XIX w. (dokładna data budowy nie jest pewna). Meczet zachowuje tradycyjne, drewniane formy i wewnątrz jest podzielony na część męską i żeńską; znajduje się w nim mihrab (nisza wskazująca kierunek Mekki) oraz minbar. Obiekt wpisany jest na listę zabytków i został objęty ochroną jako element zespołu „Bohoniki i Kruszyniany” – pomnik historii.
Mizar – tatarski cmentarz przy meczecie
Mizar to cmentarz muzułmański z nagrobkami (tzw. mogiły, często z inskrypcjami arabskimi lub w języku polskim) sięgającymi końca XVII wieku — najstarsze nagrobki datowane są na koniec XVII wieku (np. 1699). Cmentarz jest miejscem ważnym zarówno religijnie, jak i kulturowo: pokazuje lokalne zwyczaje pogrzebowe Tatarów i regionalną symbolikę nagrobków.
Szlak Tatarski i okolice (Bohoniki, Puszcza Knyszyńska)
Kruszyniany leżą na trasie tzw. Szlaku Tatarskiego, który łączy m.in. Bohoniki i inne miejsca związane z kulturą Lipka-Tatarów. Region oferuje także przyrodnicze atrakcje (Puszcza Knyszyńska) oraz ścieżki piesze i rowerowe. To dobry punkt wypadowy do dalszych eksploracji Podlasia.
Dlaczego warto odwiedzić Kruszyniany?
-
To jedno z najważniejszych i najlepiej zachowanych miejsc kultury Tatarów w Polsce — połączenie historii, religii i żywej tradycji.
-
Drewniany meczet i mizar to rzadkie przykłady współistnienia architektury sakralnej i tradycji muzułmańskiej w polskim krajobrazie.
-
Kruszyniany oferują autentyczne doświadczenie kulturowe: lokalna kuchnia tatarska, opowieści przewodników i atmosfera Podlasia.
Galeria zdjęć
