O miejscowości

Chełmsko Śląskie to malownicza wieś położona w gminie Lubawka, powiecie kamiennogórskim, w województwie dolnośląskim. Z liczebnością mieszkańców około 1 900 osób (stan 2021) lokalizacja w Kotlinie Kamiennogórskiej między Górami Kruczymi a Zaworami nadaje jej wyjątkowy charakter.

Początki Chełmska Śląskiego sięgają wczesnego średniowiecza. Już w roku 1207 dokumenty wspominają osadę na jego terenie, choć początki mogą być wcześniejsze. Wieś uzyskała prawa miejskie w 1289 roku (wcześniej możliwe lokowanie w 1275 lub 1214).

W 1343 roku miejscowość została sprzedana opatowi cysterskiemu z Krzeszowa – to wydarzenie wpłynęło na dalszy rozwój, zwłaszcza w aspekcie rolnictwa i rzemiosła. Chełmsko przeżywało również trudne okresy: w XV wieku zostało zniszczone przez husytów.

W XVII–XVIII w. miejscowość stała się znana z produkcji tkactwa i lnu. Domy Tkaczy (zwane „Dwunastu Apostołów” i „Siedmiu Braci”) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych zabytków Chełmska.

Po II wojnie światowej Chełmsko Śląskie utraciło status miasta i zostało włączone do Polski. W latach okupacji istniała tu filia obozu Gross-Rosen (obóz pracy) — na miejscowym cmentarzu spoczywa zbiorowa mogiła 77 więźniów.

Dziś Chełmsko Śląskie łączy wiejski charakter z bogatą przeszłością, a jego zabytkowa zabudowa, drewniane domki tkaczy i urokliwy rynek przyciągają turystów szukających autentycznej atmosfery Sudetów.

Zabytki i atrakcje, które warto zobaczyć

Domy Tkaczy – „Dwunastu Apostołów” i „Siedmiu Braci”

Jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Chełmsku Śląskim. W 1707 roku powstał zespół drewnianych domów dla czeskich tkaczy, zwanych „Domami Dwunastu Apostołów” – były to domy ryglowe z podcieniami, tworzące zwartą zabudowę przy rynku. W praktyce dziś zachowało się jedenaście z oryginalnej liczby; w jednym z tych domów znajduje się Izba Tkacka / punkt informacji turystycznej, gdzie można zapoznać się z tradycjami tkactwa, narzędziami i historią lokalnej społeczności.

Kościół Świętej Rodziny

Budowla sakralna z II połowy XVII wieku, wzniesiona z inicjatywy opata Rosa z opactwa w Krzeszowie. Styl barokowy, harmonijna bryła z wieżą w górnej części, interesujące wnętrze ze stiukami i dekoracjami. W pobliżu kościoła znajduje się również barokowa plebania oraz dawna szkoła parafialna z XVI w. i groby poniemieckie.

Rynek i kamienice / zabudowa z podcieniami

Mimo iż Chełmsko dziś jest wsią, jego zabudowa rynku zachowa charakter miasta. Wokół rynku stoją kamienice z XVII–XIX w., niektóre z dekoracyjnymi sgraffitami i podcieniami. Na rynku znajduje się także figura św. Jana Nepomucena.

Izba Tkacka / muzeum rzemiosła

Zlokalizowana w jednym z Domów Tkaczy (nr 15), Izba Tkacka prezentuje historię tkactwa, narzędzia tkackie, warsztatowe wyposażenie oraz rekonstruowane elementy dawnych domów. Zwiedzający mogą zobaczyć, jak działały warsztaty tkackie i poznać lokalne techniki przędzenia i tkania lnu.

Sudecka Lniana Chata „U Apostoła”

Miejsce, które łączy wiejską autentyczność z ofertą turystyczną – często odwiedzana atrakcja, gdzie można zobaczyć dawną chmurę regionalnego rzemiosła, poznawać techniki lniane oraz zwiedzać rekonstrukcje wnętrz.

Otoczenie i przyroda / szlaki turystyczne

Chełmsko Śląskie leży blisko szlaków pieszych i rowerowych prowadzących przez Góry Krucze i Zawory. W okolicy znajdują się punkty widokowe, lasy oraz szlaki łączące z innymi atrakcyjnymi miejscami regionu.

Informacje praktyczne i wskazówki dla turystów

• Dojazd: Chełmsko Śląskie leży między Lubawką a Kamienną Górą; blisko granicy z Czechami. W odległości kilku kilometrów przebiega droga lokalna, dobre połączenia samochodowe i komunikacja lokalna.

• Zwiedzanie Domów Tkaczy / Izba Tkacka: większość dni sezonu turystycznego; warto sprawdzić godziny w punkcie informacji turystycznej.

• Kościół Świętej Rodziny: dostępny podczas mszy i godzin otwarcia; czasem otwarty bocznym wejściem dla zwiedzających.

• Rynek i kamienice: zwiedzanie z zewnątrz bez ograniczeń.

• Szlaki i spacery: dostęp całoroczny; niektóre odcinki wymagają dobrej kondycji.

• Najlepszy czas wizyty: wiosna do jesieni — wtedy warunki są najlepsze, a Izba Tkacka i obiekty lokalne są zwykle udostępnione.

Chełmsko Śląskie to wyjątkowe miejsce — dawna osada i później miasto z bogatą tradycją tkacką, zachowanymi Domami Tkaczy, pięknym rynkiem i otoczeniem przyrody. To idealne miejsce na spędzenie kilku godzin lub całego dnia na odkrywaniu lokalnego dziedzictwa.